DERSIM MAMIKIYE
GÜZEL, RUHU TEMİZ, GECMİŞİNE VE TARİHİNE BAĞLI BIR DERSİM İCIN. HERKESE BASARILARTuesday, February 20, 2007
TARİHİ ERMENİSTAN’DAKİ BAZI EVLER VE HANEDANLIKLAR: MANNALAR, GELİLER, PARTLAR &
DERSİM 38
Geschrieben von Seyfi Cengiz am 10. Februar 2007 13:23:36:
TARİHİ ERMENİSTAN’DAKİ BAZI EVLER VE HANEDANLIKLAR: MANNALAR, GELİLER, PARTLAR VE DİĞER
Seyfi Cengiz
Adı tarih sahnesinde görüneli beri Ermenistan hep çok-milliyetli, çok-dilli bir coğrafya olmuştur. Bu milliyet veya dillerin bir bölümü Hattiler ve Hurriler çağından kalmaydı. Bir bölümü ise, örneğin Paluni Evi, Mannalar/Mandalar ve Salalar gibi, Hititler çağından beri bilinirlerdi. Mannalar (Mandalar)’ın adı Mandakuniler, Hitit yazıtlarında bunlara komşu gösterilen Salalar’ın adı ise yer yer Slkuniler diye geçer (Bkz. Toumanoff). Ermenistan’daki Mandakuni evi, Toumanoff’a göre, Manna/Manda hanedanlarından gelme bir koloniydi. Slkuniler ise Hitit yazıtlarında geçen Sala halkının uzantılarıydı. Bu yorumlar, benim düşünceme göre, Mamakanlar’ın Ermenistan’da Hititler çağından beri mevcut olduklarına işarettirler. Mandakuni ve Amatuniler’in Manna-Mamakan (Tzan/Sin) grubuyla ilişkili olduklarını düşünüyorum. Bunlar Dersim’e adını veren eski halk tabakasıdır. Geleneğimizin diliyle Khalmem grubudur. Orbeliyanlar da Mamkanların bir koluydu.Burada bahsi edilen evlerin Hitit orijinli değil, Hititler çağından beri adları anılan evler olduklarına dikkat edilmelidir. Tarihi Ermenistan’daki milliyetlerin bir bölümü ise Urartular, Akamenler, Partlar veya Sasaniler çağlarından kalmaydılar.Orontesler (Orontidler) Akamenler zamanından beri bilinirlerdi. Bazı topluluklar ise Arap, Selçuk, Moğol istilaları veya daha sonraki çağlarda görünmüşlerdir.
Moses Khorenatsi, Hübschman, Toumanoff, Adontz, Thomson ve bir dizi diğer kaynaktaki bilgileri birleştirip tasnif edersek tarihi Ermenistan’daki milliyet, aşiret, ev veya prensliklerin bir bölümünün etnik orijinleri aşağıdaki gibi belirir:
Hurri-Urartu Orijinli Evler veya PrensliklerHayk-orijinlilik, Ermeni geleneğinde Urartu soylu (dolayısıyla Hurri) olmayı ifade ediyor veya böyle yorumlanıyor. Aşağıda adları verilen evler/prenslikler bu gruba dahil gösteriliyor. Bunların bir bölümünün Urartu saray evinden oldukları öne sürülür: Orduni: Urartu saray evinden oldukları söyleniyor. Orduni prensliği modern Pasin’e tekabül ediyordu.Rshtuniler: Urartu saray evinden sayılırlar. Urartu kıralı Rusa ile bağlantıları kurulur. ApahunikManavazeanBznunikKhorkhoruni: Van Gölü Kuzey-batısında oturdular. Kendi aile ünvanları ile Malxazlar/Malkhazlar diye de bilindiler. Varazhnuni: Bunlar gerçekte Angle/Orontes orijinli idiler. Cadmos Evi: Şecerede Ermeni mitolojisindeki erken ve efsanevi Haykidler’den görülürler. Vahuniler: Bunlar gelenekte Hayk-orijinli gösterilirler. Toumanoff’a göre bu geleneğe rağmen gerçekte Orontes/Orontid orijinli olabilirler. Aravenler ve Zarehavanlar: Gelenekte Hayk orijinli gösterilirler. Toumanoff’a göre Vahuniler’in yanısıra bu iki ev de gerçekte Orontid/Orontes orijinlidirler. Aynı yazara göre bu iki ev ya da prenslik Artsruniler’in alt-kolları idiler.
Med OrijinlilerKhorenatsi’ye göre Muratsean’e verilen prensliğin topraklarında yaşayanlar Azdan-akan soyu idi. Buna gore Muratsean/Marats’ik prensliği Med orijinli olmalıdır. Khorenatsi’de Azdanakan soyu Medler’a karşılık düşer gibidir.
Angle (Gel?)-Orontes OrijinlilerOrontes, Sofene (Ermenice’de Tsopk), Artaşes, Bagarat, Varazhnuni, Artsruni, Gnuni/Gini ve Arzanene prenslikleri bu gruba girerler. Bunların veya bir bölmünün Asur orijinli oldukları tezi de vardır. Khorenatsi’nin aktardığı geleneğe gore tarihi Ermenistan’daki Sisak/Sisakan (Alu), Aran, Uti, Gardman, Tsowdek ve Gargar evleri de bu gruba aittirler.
Part OrijinlilerKamsarakan evi ve muhtelif kolları bu gruptandır. Kamsarakanlar'ın aile ünvanı Spandarat idi. Spanduni adının burdan gelebileceği düşünülüyor. Abel, Gabal, Dziunakan, Spanduni ve Havuni evleri Kamasarakanlar kolları idiler. Benim düşünceme gore Dersim’in eski halk tabakasının Khal Feratlar bölümü bu gruba girer.
Diğer Gruplar MoschilerSaspirlerAramilerGoltnetsiKadmosGugark (Gürcistan)Mokats’iKorduats’i: Modern KürtlerAndzevatsik (Zawazan): Modern Zazalarla ilişkili olmalılar.
Tarihi Ermenistan’da orijini tartışmalı topluluklar, evler veya prenslikler de vardı.
Adontz’a göre Ermenistan’daki ana etnik gruplar şunlardı:HurrilerMamakanlarMardlarBagratlar (Aspetler) Terler.
Yukarıdaki bilgileri kendi alanlarında otorite sayılan isimlere dayanarak çıkardım ve ilgili yerlere kendi yorumlarımı ekledim.
Antworten:
İLGİLİ HARİTALAR Seyfi Cengiz 11.2.2007 00:54 (0)
DERSİM 38
Geschrieben von Seyfi Cengiz am 10. Februar 2007 13:23:36:
TARİHİ ERMENİSTAN’DAKİ BAZI EVLER VE HANEDANLIKLAR: MANNALAR, GELİLER, PARTLAR VE DİĞER
Seyfi Cengiz
Adı tarih sahnesinde görüneli beri Ermenistan hep çok-milliyetli, çok-dilli bir coğrafya olmuştur. Bu milliyet veya dillerin bir bölümü Hattiler ve Hurriler çağından kalmaydı. Bir bölümü ise, örneğin Paluni Evi, Mannalar/Mandalar ve Salalar gibi, Hititler çağından beri bilinirlerdi. Mannalar (Mandalar)’ın adı Mandakuniler, Hitit yazıtlarında bunlara komşu gösterilen Salalar’ın adı ise yer yer Slkuniler diye geçer (Bkz. Toumanoff). Ermenistan’daki Mandakuni evi, Toumanoff’a göre, Manna/Manda hanedanlarından gelme bir koloniydi. Slkuniler ise Hitit yazıtlarında geçen Sala halkının uzantılarıydı. Bu yorumlar, benim düşünceme göre, Mamakanlar’ın Ermenistan’da Hititler çağından beri mevcut olduklarına işarettirler. Mandakuni ve Amatuniler’in Manna-Mamakan (Tzan/Sin) grubuyla ilişkili olduklarını düşünüyorum. Bunlar Dersim’e adını veren eski halk tabakasıdır. Geleneğimizin diliyle Khalmem grubudur. Orbeliyanlar da Mamkanların bir koluydu.Burada bahsi edilen evlerin Hitit orijinli değil, Hititler çağından beri adları anılan evler olduklarına dikkat edilmelidir. Tarihi Ermenistan’daki milliyetlerin bir bölümü ise Urartular, Akamenler, Partlar veya Sasaniler çağlarından kalmaydılar.Orontesler (Orontidler) Akamenler zamanından beri bilinirlerdi. Bazı topluluklar ise Arap, Selçuk, Moğol istilaları veya daha sonraki çağlarda görünmüşlerdir.
Moses Khorenatsi, Hübschman, Toumanoff, Adontz, Thomson ve bir dizi diğer kaynaktaki bilgileri birleştirip tasnif edersek tarihi Ermenistan’daki milliyet, aşiret, ev veya prensliklerin bir bölümünün etnik orijinleri aşağıdaki gibi belirir:
Hurri-Urartu Orijinli Evler veya PrensliklerHayk-orijinlilik, Ermeni geleneğinde Urartu soylu (dolayısıyla Hurri) olmayı ifade ediyor veya böyle yorumlanıyor. Aşağıda adları verilen evler/prenslikler bu gruba dahil gösteriliyor. Bunların bir bölümünün Urartu saray evinden oldukları öne sürülür: Orduni: Urartu saray evinden oldukları söyleniyor. Orduni prensliği modern Pasin’e tekabül ediyordu.Rshtuniler: Urartu saray evinden sayılırlar. Urartu kıralı Rusa ile bağlantıları kurulur. ApahunikManavazeanBznunikKhorkhoruni: Van Gölü Kuzey-batısında oturdular. Kendi aile ünvanları ile Malxazlar/Malkhazlar diye de bilindiler. Varazhnuni: Bunlar gerçekte Angle/Orontes orijinli idiler. Cadmos Evi: Şecerede Ermeni mitolojisindeki erken ve efsanevi Haykidler’den görülürler. Vahuniler: Bunlar gelenekte Hayk-orijinli gösterilirler. Toumanoff’a göre bu geleneğe rağmen gerçekte Orontes/Orontid orijinli olabilirler. Aravenler ve Zarehavanlar: Gelenekte Hayk orijinli gösterilirler. Toumanoff’a göre Vahuniler’in yanısıra bu iki ev de gerçekte Orontid/Orontes orijinlidirler. Aynı yazara göre bu iki ev ya da prenslik Artsruniler’in alt-kolları idiler.
Med OrijinlilerKhorenatsi’ye göre Muratsean’e verilen prensliğin topraklarında yaşayanlar Azdan-akan soyu idi. Buna gore Muratsean/Marats’ik prensliği Med orijinli olmalıdır. Khorenatsi’de Azdanakan soyu Medler’a karşılık düşer gibidir.
Angle (Gel?)-Orontes OrijinlilerOrontes, Sofene (Ermenice’de Tsopk), Artaşes, Bagarat, Varazhnuni, Artsruni, Gnuni/Gini ve Arzanene prenslikleri bu gruba girerler. Bunların veya bir bölmünün Asur orijinli oldukları tezi de vardır. Khorenatsi’nin aktardığı geleneğe gore tarihi Ermenistan’daki Sisak/Sisakan (Alu), Aran, Uti, Gardman, Tsowdek ve Gargar evleri de bu gruba aittirler.
Part OrijinlilerKamsarakan evi ve muhtelif kolları bu gruptandır. Kamsarakanlar'ın aile ünvanı Spandarat idi. Spanduni adının burdan gelebileceği düşünülüyor. Abel, Gabal, Dziunakan, Spanduni ve Havuni evleri Kamasarakanlar kolları idiler. Benim düşünceme gore Dersim’in eski halk tabakasının Khal Feratlar bölümü bu gruba girer.
Diğer Gruplar MoschilerSaspirlerAramilerGoltnetsiKadmosGugark (Gürcistan)Mokats’iKorduats’i: Modern KürtlerAndzevatsik (Zawazan): Modern Zazalarla ilişkili olmalılar.
Tarihi Ermenistan’da orijini tartışmalı topluluklar, evler veya prenslikler de vardı.
Adontz’a göre Ermenistan’daki ana etnik gruplar şunlardı:HurrilerMamakanlarMardlarBagratlar (Aspetler) Terler.
Yukarıdaki bilgileri kendi alanlarında otorite sayılan isimlere dayanarak çıkardım ve ilgili yerlere kendi yorumlarımı ekledim.
Antworten:
İLGİLİ HARİTALAR Seyfi Cengiz 11.2.2007 00:54 (0)
DERSİM 38
posted by Dersim # 5:33 AM 
Archives
September 2006 October 2006 November 2006 December 2006 January 2007 February 2007 March 2007 April 2007 May 2007
