DERSIM MAMIKIYE

"Zaza" olmaktan kacinan Zazalar, ve Kirmanc deyimi.
FORUM DERSIM
Makale yazari: bertal kahraman Tarih, gün ve saat : 24. Subat 2007 07:01:45:
Zaza Sozunun yaninda bir de “ Zazaci” sozcugunu gordugum zaman Kendime hakaret edilmis hisine kapiliyorum.
Dersim sozunun yaninda “Dersimci” yada Kirmanc soyleminin yaninda “Kirmanc ci” soylemleri de beni ayni oranda Uzuyor.
Uzun zamandir bu konuda cesitli tartismalara girdik. Karinca kararinca ben de kendi gorusumu , durusumu ve bu konudan ne anlayip nasil baktigimi yazdim. Konuyla ilgili yazilarin bir cogu sadece bu forumun degil, cesitli forumlarin arsivlerinde bu gun bile arayanlarca bulunabilinir.
Konu zannedildigi gibi, yada ifade edilmek istendigi gibi cok ‘karmasik’ veya anlasilmaz degildir. Konuya yaklasanlarin amac ve beklentileri konuyu “anlasilmaz” yada ‘karisik” gorunnumlu yapiyor.
Bir vesileyle gene bu konuda yazdigim bir yazida sunu sormustum.
“Turklerin alevisi ve Sunnisi var. ve bunlar bir tek ulusun farkli kultur ve inanc geleneginden gelen ayni insanlardir. Bunu bu tatrtismalari Zaza ve Kirmanc ikilemi uzerinde tartisma yurutenlerce de ‘tuhaf’! karsilanmiyor ve genel bir dogru olarak kabulleniliyor.”
“Kurt ulusal hareketini konusan bu konuda fakir yuruten kesimlerin ozellikle de bu kesimin “Zazaci- Kirmanc ci” ayirimi uzerine politika yapip, Dersimin Kirmanc- Dimili- Zaza “ halkini Sunni olan Dimili- Zaza halkimizdan koparan bu kesim, Kurtlerin ‘Sunni – Safii Kurt’ ve ‘Alevi Kizilbas Kurt’ temelinde farkliligini gercekci ve dogru bulmuyor, Alevisiyle Sunnisiyle kendisine KURT diyen ve Kirdaski konusan tum Kesimi “Bir ve tek ulus” , KURT olarak kabulleniyorlar.
Alevisiyle, sunisiyle Turkce konusan Turk etnik kimligine sahip tum kesimi ‘bir ve tek ulus’ olarak kabullenme ve algilama da bir sakinca gormuyor ve bunun aslinda farkli olmasi gerektigi konusunda bir ‘teori-tez’! gelistirme geregi duymuyorlar. Ama ayni kesim, Ayni cevre, her ne hikmetse sira Zazaki- Dimilki- Kirmancki- Kirdki- So-be dilini konusan, ayni cografyanin dogal eklentilerinde meskun olan tarihi olarak da bir ve ayni olan bu halkimizi, Din ve inanc motifleri temelinde ayirip, ‘Zaza – Zazaci’ veya ‘Kirmanc- Dersimci’ tutunden ayirima tabi tutmayi bir marifet, bir gereksinim, bilimsel ve sosyolojik bir gerceklik olarak savunuyor, buna uygun tartismalar gelistiriyor, bu ayrimciligin ne kadar bilimsel oldugunu kanitlamak icinde, Dersimli kirmanc halkimizin, ZAZA kelimesinden ne kadar nefret ettigine dair, eski kusaklarimizdan dedelerimizden ornekler gostererek, bu halki Ikiye bolmenin teorilerini uretiyor.
Bunu anlamak icin kendimi ne kadar zorlasam da akil, bilgi, realite ve tecrubem bunu bu seilde kabullenmemi engelliyor.
Cok iyi bilinir ki, bizim halkimizin adi DIMILI dilimizin adi da DIMILKI dir. Kirmanc ismi Alevi inancina dayandirilarak ve Kizilbas farkliligimizin vurgulanmasi surecinde one cikmis ve gunumuzde bu anlamda onem kazanmistir. bunu bilmeyen dersimli yok.
Zaza ismi ise Disimizdaki komsularimizin bize verdikleri yada yayginlik kazanmasinda rol oynadiklari, ve Zazaki- Dimilki- Kirmancki konusan tumumuzun Turkcede yada Kurtce de , gunumuzde de butun dunya dillerinde ifade edilmesinde kulanilan KOLLEKTIF ismimizdir. Yani bir baska dilde bizi isimlendiren herkes istisnasiz her dunya milleti Alevi yada Sunni ayrimi yapmadan DIMILKI- ZAZAKI konusan tumumuze ZAZA demektedir. Bunu da bugun neredeyse, konuyla su yada bu sekilde alakasi olan herkes bilmektedir, ama her nedense dedelerimizin bize biraktiklari tum miraslari neredeyse bir kenara atmalarina ragmen ayni kokenden ve ayni dili konusmasina ragmen kendisini Palulu Safiiden ayirmak icin “Palululuya Zaza” Dersimin Alevi- Kizilbas Dimili sine de ‘Kirmanc’ diyerek Sunnilik ve Alevilik konusunda ki Ayriliga vurgu yapan Mirasa; dort elle sarilma ihtiyaci duymaktadirlar.
Sorun o kadar karmasik degil yeterki niyetler karmasik olmasin.
Evet Dersimin Zazasi kendisini Dimilki dilinde ZAZA olarak isimendirmekten imtina eder ( kacinir) cunku kendisinin SAFII musluman olmadigina vurgu yapmak ister. Peki bu gun buralarda bu basit ayrintiya siginarak halkimizi ZAZA ve Dersimli KIRMANC olarak ayirima tabi tutanlarin gerekceleri nadir? Musluman ve SAFII gorulup yanlis anlasimaktan mi korkuyorlar? Aleviliklerine ‘halel’ getireceginden mi korkuyorlar? Kurt alevilerin niye boyle bir korkusu yok? Kaldiki biz kendi dilimizde Alevi olan Kurtlere de “Deyi ki Kirmance, maraye” deriz. Peki neden Khurr- Kirmanc temelinde Kurtleri ikiye bolmek bu dusuncenin savunucularinca itibar gormuyor? Cunku gercekci olmadigi gibi dogru da degil.
Nicin Turkler arasindaki Alevi ve Sunnilige vurgu yapma ihtiyaci duyulmuyor? Kaldiki onlar da kendilerini Turk ve esasen Alevi olanlarin da Turkmen kokenli oldugunu zaman zaman cesitli nedenlerle dile egtirirler, ama hic bir Turkun (alevi yada Sunni) ne TURK soylemiyle ne de Turkmen soylemiyle bir sorunu yok. Bu durumda, bu gun benim insanimi Zaza ve Kirmanc temelinde zorlama bir sekilde ayirima tabi tutan mantigin sahiplerince de bir sakinca gorulmuyor ama ayni mantigin savunuculari, soz konusu DIMILI halki oldugu zaman Sunniyi ZAZA Aleviyi Kirmanc olarak gordugunu ve bu ikisinin aslinda bir ve tek ulusun iki inanc gelenegine sahip mensuplari oldugunu ya inkara; ya da “Perdelemeye” calisiyor. Bunun Dersim yurtseverligiyle, Kirmanc halkinin haklarini savunmakla, Dilimizi kulturumuzu koruyup yasamasini saglamakla ne alakasi var?
Isin beni en cok uzen tarafi da bu tartismalari ozellikle belli bir politik formasyondan gecmis, belli bir entellektuel birikime sahip bazi arkadaslarimiz ca yapiliyor olmasi.
Elbette disimizdaki politik guc merkezleri de Turkluk, Kurtluk vs adina bizi bolmenin bir araci olarak bu zaafimiza dort elle sarilip kullaniyorlar.
Bir cogumuz Solculuk adina calismalar yaptigimiz donemlerde insanlarin dini inaci geregi tutucu olmalarini izah edebilmek icin yiginla gerekce bulur ve bunun gecici oldugunu insanlari bu temelde ayirima tabi tutmanin dogru olamdigini soyledik, inaniyorum ki bu gun de bu insanlarimizin buyuk cogunlugu bu yaklasimlarini halen muhafaza ediyordur, ancak Dersimli yaslilarimizin yada Tutucu insanlarimizin Sunni- Alevi temelinde Zaza kelimesine sadece SAFII lik anlami yuklemesinden medet umup sanki marifetmis gibi bu GERICI silaha sariliyor ve onu kendi halkimiza karsi kullaniyoruz. Bundan da gocunmuyoruz. Bunu Dersim adina Parti kurup, devrim yapmaya soyunmus bazi eski tufekler! Hic bir aciklama geregi duymadan halen bu gun dahi surdurdukce, konuyu detayli dusunmeyen siradan bir Dersimlinin anlamasini beklemek sanirim cok fazla iyimserlik olur.
Bertal kahraman

Cevaplar:
Ce: "Zaza" olmaktan kacinan Zazalar, ve Kirmanc deyimi. Fexri Pamukcu (Zaza Forumundan akt.) 27.2.2007 14:37 (0)
Vartolu, Erzincanli, Sivasli ve Karsli Alevi soydaslar kendilerine Zaza derler. LA 24.2.2007 14:49 (0)
Ce: "Zaza" olmaktan kacinan Zazalar, ve Kirmanc deyimi. Meso Teso 24.2.2007 13:45 (3)
Ce: Kimse Kürtlere (Kirdasklara) karsi degil. Kürtler de Dersimin bi parcasidir Meso Teso 24.2.2007 19:50 (1)
Bir Çal&305;&351;mam&305;zdan dolay&305;. Halkla röpertaj yapmaktay&305;z Zazaca yap&305;l&305;yor. Hcansa 24.2.2007 12:37 (0)
dersimce, kirmanca yok zaza degil türkün kürdün parmagi var IWES 24.2.2007 10:55 (0)
FORUM DERSIM